Εκκολπώματα Οισοφάγου

Τα εκκολπώματα του οισοφάγου είναι προβολές του τοιχώματος του οισοφάγου προς τους γύρω ιστούς τα οποία συμβαίνουν σε σημεία εξασθένησης του τοιχώματος του οισοφάγου και διακρίνονται σε αληθή, ψευδή και ενδοτοιχωματικά.

Ο μηχανισμός με τον οποίο δημιουργούνται, μπορεί να είναι είτε η αύξηση της ενδοαυλικής πίεσης του οισοφάγου με αποτέλεσμα να προβάλει προς τα έξω μία «φούσκα», είτε η έλξη του τοιχώματος του οισοφάγου προς τα έξω συνήθως λόγω φλεγμονών στους γύρω από τον οισοφάγο ιστούς (π.χ. φυματίωση).

Τα πρώτα εκκολπώματα που ονομάζονται και εκκολπώματα εξ ώσεως είναι συνήθως ψευδή, στα οποία μόνο ο βλεννογόνος του οισοφάγου (το εσωτερικό τοίχωμα του οισοφάγου) περνάει ανάμεσα από τους μυικούς χιτώνες και προβάλει προς τα έξω (εκκόλπωμα Zenker, επιφρενικά εκκολπώματα).

Τα δεύτερα, που λέγονται και εκκολπώματα εξ έλξεως είναι προβολές όλων των στοιβάδων του οισοφάγου προς τα έξω.

Εκκόλπωμα Zenker

Το εκκόλπωμα αυτό το οποίο είναι ένα ψευδές εκκόλπωμα, αναπτύσσεται στο ανώτερο όριο του οισοφάγου, μεταξύ φάρυγγα και οισοφάγου και αμέσως πάνω από τον άνω οισοφαγικό σφιγκτήρα ή κρικοφαρυγγικό μυ.

Η συχνότητά του στον γενικό πληθυσμό είναι 0,01-0,11% και κυρίως παρουσιάζεται σε ασθενείς άνω των 70 ετών.

Οφείλεται στον σπασμό του κρικοφαρυγγικού μυός ο οποίος την ώρα της κατάποσης δεν χαλαρώνει με αποτέλεσμα να αυξάνονται σημαντικά οι πιέσεις στην περιοχή και ο βλεννογόνος να προβάλει προς την οπίσθια επιφάνεια του οισοφάγου δημιουργώντας ένα «σακουλάκι» στο οποίο μαζεύονται τροφές. Με τα χρόνια αυτό αυξάνεται σε μέγεθος και προχωράει μέσα στο μεσοθωράκιο και τον θώρακα δημιουργώντας συμπτώματα.

Τι συμπτώματα μπορεί να προκαλέσει το εκκόλπωμα Zenker;

Επεισόδια ενσφήνωσης τροφής, η οποία μπορεί να αποβληθεί μετά από λίγο από το στόμα.

Έντονη δυσοσμία στο στόμα που οφείλεται στο ότι οι τροφές μένουν για πολλές ώρες μέσα στο εκκόλπωμα και αποσυντίθενται.

Εισρόφηση συνήθως κατά την διάρκεια του ύπνου. Η τροφή που γεμίζει το εκκόλπωμα μπορεί κατά την διάρκεια του ύπνου να περάσει στα πνευμόνια δια μέσου της τραχείας και να προκαλέσει έντονο βήχα, δύσπνοια και σοβαρές αναπνευστικές λοιμώξεις.

Αιμορραγία ή διάτρηση του εκκολπώματος. Από τις σοβαρότερες επιπλοκές που μπορεί να συμβούν και να θέσουν τη ζωή του ασθενούς σε κίνδυνο.

Μερικές φορές όταν αυτά τα εκκολπώματα γίνουν σημαντικά σε μέγεθος και σε συνδυασμό με την δυσλειτουργία του σφιγκτήρα, δημιουργούν μεγάλη δυσκολία στον ασθενή να καταπιεί με αποτέλεσμα να οδηγούν σε απώλεια βάρους και καχεξία.

Πώς γίνεται η διάγνωση του εκκολπώματος Zenker;

Η διάγνωση συνήθως γίνεται με οισοφαγογραφία (ακτινογραφία οισοφάγου), οισοφαγοσκόπηση η οποία πρέπει να γίνει με ιδιαίτερη προσοχή για να μην συμβεί ρήξη του εκκολπώματος και πρέπει να συμπληρώνεται με μανομετρία οισοφάγου ( μέτρηση των ενδοαυλικών πιέσεων του οισοφάγου ) ώστε να τεκμηριωθεί ο σπασμός του ανώτερου οισοφαγικού σφιγκτήρα. Η αξονική τομογραφία επίσης μας δίνει σημαντικές πληροφορίες για το αν το εκκόλπωμα οφείλεται σε φλεγμονές γύρω από τον οισοφάγο (κυρίως για τα εκκολπώματα της μεσότητας του οισοφάγου).

Πώς αντιμετωπίζεται το εκκόπωμα Zenker;

Τα εκκολπώματα Zenker που δημιουργούν συμπτώματα πρέπει να χειρουργούνται για να αποφευχθούν οι επικίνδυνες επιπλοκές της εισρόφησης, της αιμορραγίας και της διάτρησης.

Η επέμβαση που γίνεται με μια μικρή τομή στην αριστερή πλευρά του τραχήλου, είναι η αφαίρεση του εκκολπώματος και η διατομή του κρικοφαρυγγικού μυός ώστε να μην δημιουργηθεί εκ νέου εκκόλπωμα. Πάντα πριν από μία τέτοια επέμβαση πρέπει να ελέγχεται αν υπάρχει γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση στον ασθενή η οποία πρέπει να διορθώνεται στον ίδιο χρόνο, για να αποφεύγεται ο κίνδυνος εισρόφησης από το στομάχι στην τραχεία και η πνευμονία από εισρόφηση.

Επιφρενικά Εκκολπώματα

Είναι και αυτά ψευδή εκκολπώματα που δημιουργούνται στο κατώτερο τμήμα του οισοφάγου, 5-10 εκ. πάνω από τον κατώτερο οισοφαγικό σφιγκτήρα. Συνήθως εμφανίζονται σε ασθενείς μεγαλύτερους των 50 ετών και πολλές φορές δημιουργούνται από καταστάσεις που προκαλούν σπασμό στον κατώτερο οισοφαγικό σφιγκτήρα.

Όταν είναι μικρά είναι συνήθως ασυμπτωματικά, ενώ σε πιο μεγάλο μέγεθος παρουσιάζουν παρόμοια συμπτώματα με τα εκκολπώματα Zenker (δυσφαγία, αναγωγές , εμέτους, πόνο κλπ) και οι ασθενείς υφίστανται τους ίδιους σοβαρούς κινδύνους για εισρόφηση, διάτρηση ή αιμορραγία του οισοφάγου.

Η διάγνωση τους γίνεται όπως και στα εκκολπώματα Zenker με το οισοφαγογράφημα και την αξονική τομογραφία και η διερεύνηση μπορεί να συμπληρωθεί με οισοφαγοσκόπηση και μανομετρία όπου χρειάζεται.

Η αντιμετώπιση πρέπει να γίνεται και εδώ χειρουργικά. Η αφαίρεση του εκκολπώματος γίνεται με αριστερή τομή στον θώρακα και συμπληρώνεται με μυοτομή του κατώτερου οισοφαγικού σφιγκτήρα και διόρθωση ενδεχόμενης διαφραγματοκήλης ή παλινδρόμησης όπου συνυπάρχει.

Εκκολπώματα της μεσότητας του οισοφάγου

Τα εκκολπώματα αυτά εμφανίζονται συνήθως στην μεσότητα του οισοφάγου στο ύψος του διχασμού της τραχείας προς τον αριστερό και δεξιό βρόγχο. Συνήθως οφείλονται σε πνευμονική φυματίωση, η οποία όταν θεραπευτεί, οι λεμφαδένες που είναι ανάμεσα στους βρόγχους και στον οισοφάγο παθαίνουν ίνωση και έλκουν τον οισοφάγο πάνω τους δημιουργώντας το εκκόλπωμα ( εξ έλξεως ή αληθές εκκόλπωμα).

Τα εκκολπώματα αυτά σπάνια κατακρατούν τροφές και σπάνια δημιουργούν συμπτώματα γιατί το άνοιγμα τους είναι ευρύτερο και δεν υπάρχει κινητική διαταραχή στον οισοφάγο.

Ως εκ τούτου αντιμετωπίζονται χειρουργικά μόνο όταν γίνουν συμπτωματικά και υπάρχει ο κίνδυνος να δημιουργήσουν επιπλοκές στον ασθενή. Η χειρουργική αφαίρεσή τους γίνεται με τομή στην δεξιά πλευρά του θώρακα.