Καρκίνος Μαστού

Η διάγνωση του καρκίνου του μαστού , βάζει τη γυναίκα ξαφνικά σε ένα καινούριο περιβάλλον φόβου , άγχους και αγωνίας για το άγνωστο και το μέλλον. 

​

Αυτό περιπλέκεται ακόμη περισσότερο καθώς η γυναίκα ακούει ένα σωρό άγνωστες λέξεις και ιατρικές ορολογίες  όπως «πορογενές» , «λοβιακό καρκίνωμα» , «λεμφαδένες» , «ορμονικοί υποδοχείς» , «HER2 ογκογονίδιο» , «όρια εκτομής» και πολλά άλλα , τα οποία σε πρώτη φάση ο ιατρός πρέπει να εξηγήσει αναλυτικά και υπομονετικά.

​

Η γυναίκα αντιμετωπίζει την άγνωστη αυτή κατάσταση με σύγχυση και πανικό. Χρέος του ιατρού είναι να απαντήσει σε κάθε ερώτηση της γυναίκας, να ξεδιαλύνει τον φόβο και να βάλει τα πράγματα στην σωστή τους διάσταση. 

​

Θα προσπαθήσουμε εδώ να δώσουμε μία πρώτη εικόνα γύρω από τα συμπτώματα του καρκίνου του μαστού και τις πρώτες έννοιες με τις οποίες θα έρθει σε επαφή μια γυναίκα που διαγιγνώσκεται με καρκίνο στο μαστό.

​

ΤΥΠΟΙ ΚΑΡΚΙΝΟΥ ΤΟΥ ΜΑΣΤΟΥ

Υπάρχουν διάφοροι τύποι καρκίνου μαστού , οι πιο συχνά εμφανιζόμενοι είναι δύο:

​

1.Το πορογενές καρκίνωμα του μαστού που αναπτύσσεται στους γαλακτοφόρους πόρους του μαστού και

​

2.Το λοβιακό καρκίνωμα του μαστού το οποίο αναπτύσσεται στους γαλακτοφόρους αδένες

​

Και οι δυό τύποι μπορεί να είναι διηθητικοί όπως λέμε ή in situ ανάλογα με το αν έχουν επεκταθεί έξω από τους αδένες και τους πόρους ή όχι.

​

ΜΕΓΕΘΟΣ ΤΟΥ ΚΑΡΚΙΝΟΥ

Το μέγεθος του καρκίνου του μαστού μετριέται σε cm και είναι βασικό όταν καθορίζουμε τα στάδια του καρκίνου του μαστού. 

​

Το μέγεθος από μόνο του δεν προσδιορίζει την πρόγνωση του καρκίνου. 

​

Κάποιοι μικροί σε μέγεθος καρκίνοι μπορεί να αναπτύσσονται πιο γρήγορα από κάποιους μεγαλύτερους και το αντίθετο. Μας βοηθάει όμως πολύ μαζί με άλλα στοιχεία να καθορίσουμε το στάδιο της νόσου.

​

ΔΙΑΦΟΡΟΠΟΙΗΣΗ - ΒΑΘΜΟΣ GRADE

Η διαφοροποίηση των καρκινικών κυττάρων (Grade) μας καθορίζει πόσο πολύ μοιάζει ένα καρκινικό κύτταρο με το φυσιολογικό. Όσο περισσότερο τα καρκινικά κύτταρα μοιάζουν με το φυσιολογικό κύτταρο , τόσο καλύτερη η συμπεριφορά του καρκίνου.

​

Υπάρχουν τρεις βαθμοί Grade 1 , 2 και 3:

Grade 1 ή με καλώς διαφοροποιημένα κύτταρα (τα καρκινικά κύτταρα πολλαπλασιάζονται αργά)

Grade 2 ή με μέτρια διαφοροποίηση (τα καρκινικά κύτταρα πολλαπλασιάζονται με μέτρια ταχύτητα)

Grade 3 ή με χαμηλή διαφοροποίηση (τα καρκινικά κύτταρα πολλαπλασιάζονται γρήγορα)

​

ΟΡΙΑ ΕΚΤΟΜΗΣ

Μετά την αφαίρεσή του ο καρκίνος του μαστού εξετάζεται στο παθολογοανατομικό εργαστήριο , αποστέλλεται όπως λέγεται για βιοψία και άλλες ειδικές εξετάσεις που θα αναπτύξουμε πιο κάτω.

​

Τα όρια εκτομής φαίνονται μόνο στο μικροσκόπιο και είναι η απόσταση που εχει το τελευταίο καρκινικό κύτταρο από την επιφάνεια του ιστού που αφαιρέσαμε, με απλά λόγια δηλαδή πόσο υγιής ιστός υπάρχει γύρω από τον καρκίνο. Στον καθορισμό των ορίων εκτομής, χρησιμοποιούμε ειδική χρώση του χειρουργικού παρασκευάσματος, ώστε ο παθολογοανατόμος να μας δώσει με απόλυτη ακρίβεια την απόσταση του καρκίνου από τα σύνορα αφαίρεσης του όγκου.

​

Όταν το εργαστήριο μας απαντήσει ότι τα όρια εκτομής είναι υγιή ή «καθαρά» τότε δεν χρειάζεται επιπλέον χειρουργική αφαίρεση , ενώ αν το εργαστήριο μας απαντήσει ότι τα όρια είναι οριακά ή διηθημένα , συνήθως απαιτέιται επιπλέον αφαίρεση του όγκου.

​

ΑΓΓΕΙΑΚΗ ΚΑΙ ΛΕΜΦΙΚΗ ΔΙΑΣΠΟΡΑ

Ο μαστός , όπως και κάθε άλλο όργανο του ανθρωπίνου σώματος , έχει λεμφικά και αιμοφόρα αγγεία τα οποία τρέφουν τους ιστούς με οξυγόνο και θρεπτικά συστατικά , αλλά και απομακρύνουν άχρηστα προϊόντα και τοξίνες. 

​

Ο παθολογοανατόμος εξετάζει αν υπάρχουν καρκινικά κύτταρα μέσα σ’αυτά , πράγμα το οποίο σημαίνει ότι υπάρχει αυξημένος κίνδυνος για υποτροπή , ενώ το αντίθετο αποτελεί καλύτερο προγνωστικό σημάδι. Αυτή η παράμετρος μας βοηθάει στην ποιοτική αξιολόγηση του προβλήματος, όμως δεν είναι σημαντική όταν καθορίζουμε τα στάδια του καρκίνου του μαστού

​

Η διήθηση των λεμφαγείων είναι κάτι διαφορετικό από την διασπορά στους λεμφαδένες και την αντιμετωπίζουμε με πρόσθετες θεραπευτικές μεθόδους που θα εξαλείψουν τον κίνδυνο υποτροπής.

​

ΟΡΜΟΝΙΚΟΙ ΥΠΟΔΟΧΕΙΣ

Οι ορμονικοί υποδοχείς είναι σαν τα «αυτιά των κυττάρων» τα οποία «ακούνε» τα σήματα των ορμονών τα οποία λένε στο καρκινικό κύτταρο να πολλαπλασιαστεί πιο γρήγορα.

​

Υπάρχουν οι οιστρογονικοί (ER) και οι προγεστερονικοί (PR) υποδοχείς και έτσι κάθε καρκίνος μαστού μπορεί να είναι θετικός μόνο για οιστρογονικούς υποδοχείς (ER-positive) , θετικός μόνο για προγεστερονικούς υποδοχείς (PR-positive) , θετικός και για τα δύο (ER/PR-positive) , ή αρνητικός και για τα δύο (ER/PR-negative)

​

Εάν ο καρκίνος διαθέτει ορμονικούς υποδοχείς , τότε η ασθενής μπορεί να αντιμετωπιστεί με ορμονοθεραπεία , φάρμακα δηλαδή που μειώνουν τις ορμόνες της ασθενούς στο αίμα , ή εμποδίζουν τις ορμόνες της ασθενούς να φτάσουν στους υποδοχείς αυτούς.

​

HER2 ΟΓΚΟΓΟΝΙΔΙΟ

Κάποια γονίδια και οι πρωτεϊνες που παράγουν , επηρρεάζουν με την παρουσία τους την συμπεριφορά του καρκίνου του μαστού , αλλά και την ανταπόκρισή του σε συγκεκριμένες  θεραπείες. 

​

Το γονίδιο HER2 παράγει HER2 πρωτεϊνες οι οποίες είναι υποδοχείς που βρίσκονται στη μεμβράνη των κυττάρων του μαστού. Φυσιολογικά οι υποδοχείς αυτοί ρυθμίζουν πώς ένα κύτταρο μεγαλώνει , διαιρείται και αυτοεπιδιορθώνεται. 

​

Όμως στο 25% περίπου των καρκίνων του μαστού το γονίδιο HER2 δεν δουλεύει σωστά και φτιάχνει πολλά αντίγραφα του εαυτού του (HER2 amplification) , με αποτέλεσμα να δημιουργούνται πολλοί υποδοχείς HER2 και τα κύτταρα αυτά να μεγαλώνουν και να πολλαπλασιάζονται ανεξέλεγκτα.

​

Οι καρκίνοι του μαστού που είναι HER2-θετικοί , έχουν την τάση να μεγαλώνουν ταχύτερα , όμως από την άλλη υπάρχουν εξειδικευμένα φάρμακα , στα οποία αυτοί οι καρκίνοι ανταποκρίνονται καλύτερα.

​

Υπάρχουν τέσσερα διαφορετικά τεστ με τα οποία ελέγχονται τα καρκινικά κύτταρα για HER2 και καλό θα είναι το εργαστήριο να αναφέρει εκτός του αν ένας καρκίνος είναι HER2(+) ή HER2(-) και την μέθοδο που χρησιμοποιήθηκε για τον καθορισμό του αποτελέσματος.

​

EGFR - ΥΠΟΔΟΧΕΑΣ ΕΠΙΔΕΡΜΙΚΟΥ ΑΥΞΗΤΙΚΟΥ ΠΑΡΑΓΟΝΤΑ

​

Το γονίδιο EGFR (Epidermal Growth Factor Receptor) είναι γνωστό και ως γονίδιο HER1. Η μελέτη για EGFR-amplification χρησιμοποιείται συχνότερα στον καρκίνο του παχέος εντέρου παρά στον καρκίνο του μαστού. Όμως λόγω της ύπαρξης συγκεκριμένου φαρμάκου που στοχεύει αυτά τα κύτταρα , μελετάται τα τελευταία χρόνια η χρησιμότητά του και για την αντιμετώπιση του καρκίνου του μαστού.

​

ΛΕΜΦΑΔΕΝΕΣ

Οι μασχαλιαίοι λεμφαδένες αποτελούν φίλτρα που παγιδεύουν τα καρκινικά κύτταρα τα οποία φεύγουν από το μαστό και ως εκ τούτου πάντα ο χειρουργός πρέπει να ελέγχει εάν έχουν διήθηση από καρκινικά κύτταρα. Ο αριθμός και το ποσοστό διήθησης των λεμφαδένων αποτελεί σημαντικό στοιχείο , για την θεραπευτική αντιμετώπιση που θα ακολουθηθεί μετά το χειρουργείο.

​

Σήμερα χρησιμοποιούμε όλο και λιγότερο επεμβατικές τεχνικές για τον έλεγχο των λεμφαδένων , όπως ο έλεγχος του «φρουρού» λεμφαδένα (SLNB - sentinel lymph node biopsy).

​

Με την τεχνική αυτή επιτυγχάνουμε απόλυτα αξιόπιστο αποτέλεσμα με πολύ μικρότερες χειρουργικές τομές. Αυτό προσφέρει στην ασθενή ταχύτερη και ευκολότερη ανάρρωση , καθώς και καλύτερο αισθητικό αποτέλεσμα μετά το χειρουργείο.

​

ΣΤΑΔΙΟΠΟΙΗΣΗ

Το στάδιο του καρκίνου του μαστού καθορίζεται από 4 βασικά παραμέτρους. Το μέγεθος , το αν είναι διηθητικός ή in situ , το αν έχει διηθημένους λεμφαδένες και το αν έχει επεκταθεί σε άλλα όργανα του σώματος.

​

Η σταδιοποίηση συνήθως ολοκληρώνεται μετά το χειρουργείο , όταν βρίσκονται στα χέρια μας όλα τα στοιχεία από την παθολογοανατομική εξέταση του καρκίνου.

​

Τα στάδια του καρκίνου του μαστού είναι βασικά πέντε με υποκατηγορίες (0 , I , IIA , IIB , IIIA , IIIB , IIIC , IV). Χρησιμοποιούμε την κατάταξη αυτή για να καθορίσουμε την πρόγνωση της κάθε ασθενούς ( πώς δηλαδή θα εξελιχθεί η ζωή της ασθενούς μας στο μέλλον ) , αλλά και για να αποφασίσουμε τις καταλληλότερες θεραπευτικές μεθόδους με τις οποίες θα επιτύχουμε το καλύτερο θεραπευτικό αποτέλεσμα.

​

ΥΠΟΤΡΟΠΗ

Εάν ο καρκίνος του μαστού επανεμφανιστεί μελλοντικά , αυτό το ονομάζουμε υποτροπή. Η υποτροπή του καρκίνου του μαστού μπορεί να είναι στον ίδιο μαστό ή το σύστοιχο θωρακικό τοίχωμα (τοπική υποτροπή) , στην περιοχή των μασχαλιαίων λεμφαδένων (περιοχική υποτροπή) , ή σε άλλα όργανα όπως τα οστά , τους πνεύμονες , το ήπαρ , τον εγκέφαλο κλπ. (μεταστατική υποτροπή). Πιθανή εμφάνιση καρκίνου στον άλλο μαστό , συνήθως θεωρείται δεύτερος πρωτοπαθής καρκίνος και όχι μετάσταση από τον προηγούμενο. 

​

Η αντιμετώπιση του υποτροπιάζοντος ή μεταστατικού καρκίνου του μαστού , ποικίλει από ασθενή σε ασθενή και καθορίζεται απο την εντόπιση και έκταση του νέου καρκίνου καθώς και από το είδος θεραπείας που είχε χορηγηθεί αρχικά στην ασθενή , όταν πρωτοεμφανίστηκε ο καρκίνος.

 

ΕΜΜΗΝΟΠΑΥΣΗ

Η εμμηνόπαυση της γυναίκας παίζει σημαντικό ρόλο στον τρόπο αντιμετώπισης του καρκίνου του μαστού.  Ορισμένες θεραπείες όπως η ορμονοθεραπεία με αναστολείς αρωματάσης , έχουν θέση μόνο σε μετεμμηνοπαυσιακές γυναίκες , ενώ στις προεμμηνοπαυσιακές γυναίκες συνήθως προτιμάται η χημειοθεραπευτική αντιμετώπιση. 

​

ΓΟΝΙΔΙΑΚΟΣ ΕΛΕΓΧΟΣ

Εκτός από τον έλεγχο για συγκεκριμένα ογκογονίδια όπως το HER2 , έχουμε τα τελευταία χρόνια κάποιες καινούριες γονιδιακές μεθόδους ανάλυσης όπως το Oncotype DX και το MammaPrint. 

​

Οι μέθοδοι αυτές εξετάζουν πολλά διαφορετικά γονίδια και η κάθε ασθενής παίρνει ανάλογα με το αποτέλεσμα μία βαθμολογία. Η βαθμολογία αυτή καθορίζει αν υπάρχει μικρότερος ή μεγαλύτερος κίνδυνος επανεμφάνισης του καρκίνου του μαστού στο μέλλον. 

​

Μ’αυτό τον τρόπο οι γυναίκες με αρχικό στάδιο καρκίνου του μαστού , που όμως παρουσιάζουν υψηλό κίνδυνο επανεμφάνισης στις δοκιμασίες αυτές , αποφασίζεται να αντιμετωπισθούν από την αρχή με πιο επιθετικό τρόπο θεραπειών , ώστε να εξαλείψουμε τον κίνδυνο επανεμφάνισης καρκίνου στο μέλλον.

​

ΓΕΝΕΤΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ

Οι περισσότεροι κληρονομικοί καρκίνοι του μαστού συνήθως σχετίζονται με την ύπαρξη δύο παθολογικών γονιδίων , των BRCA1 (BReast CAncer gene 1) και BRCA2 (BReast CAncer gene 2).

​

​

Οι γυναίκες που έχουν ένα από τα δύο παθολογικά γονίδια έχουν 60% πιθανότητα να νοσήσουν από καρκίνο του μαστού στο μέλλον. Επίσης έχουν αυξημένο κίνδυνο να νοσήσουν από άλλες μορφές καρκίνου όπως ο καρκίνος των ωοθηκών.

​

Έτσι με ένα εξειδικευμένο τεστ που γίνεται με μικρή ποσότητα αίματος , μπορούμε να ανακαλύψουμε τα άτομα που έχουν αυξημένο κίνδυνο να νοσήσουν με καρκίνο στο μέλλον. Το τεστ αυτό έχει μεγάλη χρησιμότητα , στους στενούς συγγενείς ασθενών με καρκίνο μαστού και έτσι μπορούμε να πάρουμε αυξημένα μέτρα πρόληψης και προληπτικών θεραπειών ώστε να προλάβουμε την εμφάνιση καινούριων καρκίνων.

​

ΓΝΩΣΗ – ΔΙΑΓΝΩΣΗ – ΘΕΡΑΠΕΙΑ 

Η γνώση , αποτελεί το πρώτο και βασικό στάδιο στην μάχη που ξεκινάει κάθε γυναίκα με καρκίνο του μαστού. Χρέος του ιατρού είναι να την παρέχει στη γυναίκα διεξοδικά και με υπομονή. 

​

Επόμενο είναι η σωστή και πλήρης διάγνωση. Ένας κύκλος διαγνωστικών εξετάσεων  δηλαδή , ώστε να ξέρουμε απολύτως τι αντιμετωπίζουμε , προτού ξεκινήσουμε τον οποιοδήποτε θεραπευτικό χειρισμό.

​

Τέλος καταρτίζεται από την ομάδα το θεραπευτικό πλάνο και εξηγείται αναλυτικά στην ασθενή ένα ένα το κάθε βήμα της θεραπείας , ο χρόνος ο οποίος θα διαρκέσει και τα αναμενόμενα αποτελέσματα.

​

Με αυτόν τον τρόπο , δουλεύοντας συστηματικά και μαζί με την ασθενή , η οποία είναι ουσιαστικά μέλος της ομάδας , πετυχαίνουμε τα υψηλότατα ποσοστά ίασης που προαναφέραμε και η γυναίκα μπορεί να επιστρέψει στη ζωή της και στους οικείους της έχοντας νικήσει τον καρκίνο του μαστού , όπως και πολλές άλλες εκατοντάδες χιλιάδες γυναίκες σε όλο τον κόσμο.

​